సామాజిక రుగ్మతల ప్రక్షాళనలో పద్య ప్రక్రియ పాత్ర

శ్రీ విభవోన్నతం బయిన సృష్టిలొ ధర్మము గాడి తప్పి దు
ర్భావ మెసంగి రుగ్మతల పాలయి నప్పుడు; సాహితీ ప్రియం
భావుకు లీ సమాజమును బాగొనరింపగ నాశ్రయించి రే
శ్రావణ మేఘ మాలికల సౌహృది మార్గము; నద్ది పద్యమే! ౧

సమ కాలీన సమాజ రుగ్మతల సంచారంబు రుద్ధంబుగా
సమతా దర్శ పథ ప్రయాణ మతులై; సాహిత్య వైద్యుల్ కవి
త్వ మహచ్ఛస్త్ర చికిత్స సేయు యజనం బందెన్న యే నాటికిన్
ప్రముఖ ప్రక్రియ యౌచు పద్య రచనా వైభోగ మేపారెడిన్! ౨

మానవత్వమ్మును మరచిన మతబోధ
లస్పృశ్యతా జాఢ్య మతిశయమ్ము
బాల్య వివాహలు వరకట్న మరణాలు
సహజీవనమున విశ్వాస లేమి
తర్కంబు హేతువు దార్శనికత లేని
కాలమ్ము చెల్లిన జ్ఞాన దీప్తి
కుటిలమై కుళ్ళిన కులమత కూటము
లపసవ్య రాజకీయ వ్యవస్థ

మూఢ నమ్మకాల మురుగు; మూఢాచార
కొలిమి లోన జనులు కూలిపోవ
జాగృతము జేసె చైతన్య మెద నూది
పద్య విద్య యొక్క పరిమళమ్ము ౩

క్షాత్ర తేజో దీప్తి సన్నగిల్లిన వేళ
"భారతామ్నాయ"మై వరలె భువిని
కర్తవ్య విముఖతా క్లైభ్యాంధ్య మెదనిండ
"గీత"యై జాతికి రీతి దెలిపె
గతి తప్పి చరియించు క్షితిపాలురకు నేర్పె
పాలనా కౌశల ప్రథిత విద్య
అన్యోన్యతా భావ మంతరించిన జాతి
కందించె నైకమత్యంపు విలువ

అహము నాశ్రయించి అసమర్ధ తవినీతి
జడలు విప్ప; యువత జడత బాపి
యుద్యమించ జేసె నుచితాధ్వ మందున
పద్య విద్య యొక్క పరిమళమ్ము! ౪

ఆదిన్ నన్నయ సోమనాథ కవితా వ్యాసక్తయై, పిమ్మటన్
వాదోడై సిరినాథ పోతనలకున్, భవ్య ప్రబంధ ప్రతి
ష్టాదేశంబయి, జాషువా కవి విలాసంబై, మహద్విశ్వ నా
థాదిత్యాచ్ఛ మయూఖమై, తెలుగు పద్యంబుర్వి శోభిల్లెడిన్! ౫

హితము నయంబు ప్రేమయును యిమ్ముగ నొప్పెడు అమ్మ మాటయై
సతము సమాజ సుస్థిరత శాంతియు నెక్కొన వేయి నాండ్లుగా
అతులిత దీక్ష బాధితుల నాదుకొనన్ శ్రమియించు సాహితీ
క్రతువున పూర్ణమై నిలుచు గమ్మని పద్యమె హృద్య మాద్యమౌ! ౬
పాలకుర్తి రామమూర్తి